Nằm trên Quốc lộ 80, cách trung tâm thị xã Hà Tiên 3km, thuộc xã Mỹ Đức, Thị xã Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang. Thạch Động là một trong mười cảnh đẹp của đất Hà Tiên xưa, còn được gọi là “Thạch Động Thôn Vân”  (chữ Hán: 石洞吞雲, có nghĩa động đá nuốt mây), và đây cũng là tên của hai bài thơ do Mạc Thiên Tích sáng tác.

Thạch động Thôn Vân

Thạch Đông Thôn Vân không phải là tên gọi ngẫu nhiên, nếu bạn có dịp đến đây vào lúc sáng sớm tinh sương, bạn sẽ được chiêm ngưỡng những tảng mây trắng xốp bay qua đỉnh Thạch Động ở độ cao 50m so với mực nước biển bị cản lại. Mây dừng lại ở đó rồi quẩn quanh cửa động, khiến người ở dưới cảm giác như động đang nuốt mây, trông thật đẹp như tên gọi của nó vậy.

Thạch Động là một tảng đá xanh khổng lồ mọc giữa một vùng toàn đất. Trong động khá rộng, những giọt nước mưa theo năm tháng xâm thực vào các vách đá, len lách chảy xuống hòa tan với chất vôi tạo thành những thạch nhũ rất sống động như một bức tranh thiên nhiên tuyệt mỹ.

hạch nhũ bên trong Thạch Động

Đứng trước cửa động nhìn lên đỉnh, Thạch Động trông giống một con đại bàng đang tung cánh rất oai phong, xung quanh có những hòn đá nhô ra giống như đầu của chim đại bàng. Hang khá rộng và sâu, những khối thạch nhũ mang đủ hình thù kỳ dị.

Phía trong động có chùa Tiên Sơn (Tiên Sơn tự), được xây vào đầu thế kỷ 20, bên trong thờ Phật Thích Ca và Bồ tát Quán Thế Âm. Từ Tiên Sơn tự, bạn có thể thưởng ngoạn và khám phá thạch động theo nhiều cửa. Bên trong mỗi hang động, bầu không khí mát lạnh lan tỏa khắp nơi. Cũng giống như các hang động đá vôi khác, ánh sáng bên trong Thạch Động mờ ảo lung linh.

Chùa Tiên Sơn bên trong Thạch Động

Sang cửa tây nam có điện Bà Chúa Xứ, phía đông có cửa hang thấu đến đỉnh nên khi ánh nắng mặt trời rọi xuống trông rất huyền ảo, mơ hồ, người xưa gọi là đường lên trời. Trong động có một miệng hang, nhìn vào thăm thẳm không biết thông đến đâu, có người lấy trái dừa khô khắc chữ lăn dấu ném xuống hang thì ít lâu sau phát hiện trái dừa đó trôi trên mặt biển, điều đó có nghĩa là hang thông ra đến biển.

Thạch Động gắn với truyền thuyết Thạch Sanh – Lý Thông mà từ lâu được người dân Hà Tiên rất tự hào,  là nơi khởi nguồn của câu chuyện cổ tích này. Men theo lối bậc thang nhỏ lên tầng trên, nhìn ra bên ngoài hang động, thạch nhũ có hình đại bàng khổng lồ đang quặp một cô gái, theo truyền thuyết cô gái ấy chính là công chúa. Thạch động cũng là nơi đại bàng giam giữ công chúa. Thạch động còn có đường thông thiên, đây là con đường mà ngày xưa Thạch Sanh xuống cứu công chúa.

Thạch Động Thôn Vân có một vẻ đẹp kỳ dị, huyền ảo đến mơ hồ. Đến đây không những được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Thạch Động. Bạn còn có dịp phóng tầm mắt nhìn sang đất Campuchia với các phum sóc ẩn hiện dưới chân đồi hay nhìn toàn cảnh thị xã Hà Tiên thơ mộng thu nhỏ trong tầm mắt và xa xa là vịnh Thái Lan nhấp nhô những hòn đảo cùng đoàn ghe thuyền chấm phá trên màu xanh của biển nước…